Krew
Dlaczego tak cenna?
Najcenniejszy
ze wszystkich płynów
W tej serii:
Najcenniejszy ze wszystkich płynów
Pokrewne tematy:
„Krew jest dla służby zdrowia tym, czym ropa naftowa dla transportu”
(Arthur Caplan, dyrektor centrum bioetyki na Uniwersytecie Pensylwańskim).
CZYŻBY najcenniejszym ze wszystkich płynów była ropa naftowa? Obecnie, gdy ceny paliw gwałtownie idą w górę, wiele osób może tak myśleć. W rzeczywistości jednak każdy z nas nosi w sobie kilka litrów znacznie wartościowszego płynu. Pomyśl: Aby zaspokoić zapotrzebowanie na paliwo, każdego roku wydobywa się miliardy baryłek ropy. W tym samym czasie, chcąc pomagać chorym, ludzie oddają jakieś 90 milionów jednostek krwi.* To mniej więcej tyle, ile wynosi całkowita objętość krwi ośmiu milionów osób!
Ale krwi, podobnie jak ropy naftowej, też zdaje się brakować. Środowiska medyczne na całym świecie ostrzegają przed kurczeniem się zapasów krwi (zobacz ramkę „Rozpaczliwe działania”). Dlaczego jest ona tak cenna?
Rozpaczliwe działania
Jak szacują specjaliści, każdego roku zapotrzebowanie na krew przewyższa podaż o 200 milionów jednostek. W krajach rozwijających się mieszka 82 procent ludności świata, a pochodzi stamtąd mniej niż 40 procent pobieranej krwi. Sporo tamtejszych szpitali musi więc radzić sobie bez niej. Wydawana w Kenii gazeta The Nation informuje, że ‛codziennie z powodu niedoboru krwi odwołuje się albo przekłada prawie połowę zabiegów wymagających transfuzji’.
Krwi nieraz brakuje również w zamożnych państwach. Ponieważ ich społeczeństwa się starzeją, a metody leczenia są coraz bardziej udoskonalane, przeprowadza się więcej operacji. Poza tym w dzisiejszych czasach częściej są dyskwalifikowani dawcy, którzy prowadzą niebezpieczny tryb życia albo sporo podróżują i przez to narażają się na kontakt z rozmaitymi chorobami bądź pasożytami.
Wydaje się, że organizacje zajmujące się krwią ogarnęła desperacja. Niekiedy na bezpiecznych dawców wybiera się młode osoby, które zazwyczaj prowadzą mniej ryzykowny tryb życia. Na przykład w Zimbabwe 70 procent pobranej krwi pochodzi od uczniów. Punkty krwiodawstwa są dłużej otwarte, a w niektórych krajach banki krwi proponują nawet dawcom pieniądze lub inne formy wynagrodzenia. Podczas kampanii w Czechach zachętą do oddawania krwi było piwo! A niedawno w pewnym rejonie Indii przedstawiciele władz zaczęli osobiście odwiedzać mieszkańców, by werbować chętnych do uzupełniania zapasów w bankach krwi.
Wyjątkowy płyn
Ze względu na swą zdumiewającą złożoność krew bywa przyrównywana do narządu ciała. „Krew to jeden z licznych organów — niewiarygodnie cudowny i wyjątkowy” — powiedział korespondentowi Przebudźcie się! dr Bruce Lenes. Istotnie, krew jest wyjątkowa! W pewnym podręczniku nazwano ją „jedynym narządem, który jest płynem”. Określono ją też mianem „żywej sieci komunikacyjnej”. Co to oznacza?
„Układ krążenia przypomina kanały Wenecji” — mówi naukowiec N. Leigh Anderson. „Transportuje zarówno pożyteczne rzeczy, jak i mnóstwo śmieci”. Pokonując 100 000 kilometrów naczyń krwionośnych, krew dociera niemal do wszystkich tkanek, do wszystkich ważnych narządów, które ją przetwarzają i są od niej zależne — między innymi do serca, nerek, wątroby czy płuc.
Ten wyjątkowy płyn dostarcza komórkom naszego organizmu „pożyteczne rzeczy”, na przykład tlen, składniki odżywcze oraz komórki i cząsteczki spełniające funkcje obronne. A zabiera ze sobą „śmieci” — dwutlenek węgla, pozostałości uszkodzonych i ginących komórek oraz inne odpady. Rola, jaką krew pełni w usuwaniu niepożądanych substancji, pomaga zrozumieć, dlaczego niebezpieczne jest zetknięcie z nią, gdy już opuści czyjś organizm. Nikt nie może zagwarantować, że wszystkie „śmieci” obecne we krwi zostaną zidentyfikowane i wyeliminowane, zanim przetoczy się ją komuś innemu.
Bez wątpienia krew jest nieodzowna do życia. I dlatego wprowadzono praktykę przetaczania krwi pacjentom. Wielu lekarzy powiedziałoby, że właśnie to zastosowanie czyni ją tak cenną. W medycynie następują jednak pewne przeobrażenia. Można wręcz powiedzieć, że dokonuje się cicha rewolucja. Sporo chirurgów oraz innych specjalistów nie przetacza już krwi tak chętnie jak dawniej. Dlaczego?
* Jednostka zawiera 450 ml krwi.
|
|